In deze bijdrage komt de verhouding tussen de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en andere wetgeving in formele zin aan bod. Bij de analyse worden twee perspectieven uitdrukkelijk onderscheiden, dat van het wetgevingsbeleid én dat van de rechtstoepassing. Dit onderscheid wordt nogal eens over het hoofd gezien, ook bij het maken van wetgeving. Wanneer de wetgever alleen oog heeft voor het wetgevingsbeleid en onvoldoende rekening houdt met het perspectief van de rechtstoepassing, dan kan dat tot fricties leiden. Dit wordt geïllustreerd aan de hand van de door de Awb-wetgever beoogde aanpassing van het evenredigheidsbeginsel in artikel 3:4, tweede lid, Awb.

Organieke wetten zijn wetten die voortvloeien uit een grondwettelijke opdracht en staatsrechtelijke constituerende regels bevatten. Zij hebben echter juridisch gezien geen andere status of positie dan reguliere wetten. In Frankrijk is dat anders: daar gelden voor organieke wetten andere regels van totstandkoming. In de literatuur is wel bepleit dat organieke wetten ook in Nederland een aparte categorie van wetten zouden moeten zijn. Zij zouden dan grondwettelijke normen kunnen bevatten, die uit de Grondwet worden gehaald. Het is echter de vraag welk probleem dat oplost.

In dit artikel wordt betoogd dat bij mogelijke strijd tussen algemene en bijzondere wetten in beginsel van de algemene wet moet worden uitgegaan. De argumentatie hiervoor is aangevoerd dat het karakter van algemene wetten dat uitgangspunt rechtvaardigt en dat voor het tegengestelde uitgangspunt het wetgevingsproces niet rationeel genoeg is. De wetgever dient de vrijheid te hebben van een algemene wet af te wijken, mits hij (1) dit expliciet doet, (2) de afwijking motiveert en (3) op een andere wijze voorziet in de waarborgen die de algemene wet biedt.

Deze bijdrage introduceert het concept integrale wetgeving om het fenomeen weer te geven dat de wetgever bestaande regelingen intrekt en deze vervolgens samenbrengt in één nieuwe wet. De auteur merkt op dat dit concept in opkomst is en een van de manieren is waarop de wetgever probeert om wetgeving te vereenvoudigen en consistenter te maken. Ook kaderwetten en de verhouding tussen integrale wetgeving en kaderwetten komen in deze bijdrage aan bod, waarbij de auteur constateert dat de kaderwet een concept is waarin integrale wetgeving tot uiting kan komen. De Wet dieren fungeert als voorbeeldcasus omdat zij een kaderwet is en een voorbeeld van integrale wetgeving.

Voor herstel en versterking van onze rechtsstaat beschikt het kabinet-Schoof over de voornemens in paragraaf 7 van het hoofdlijnenakkoord en de voorstellen van de Staatscommissie rechtsstaat. De voornemens en (liberaal rechtsstatelijke) benadering in het akkoord verschillen zodanig van de voorstellen en (sociaal rechtsstatelijke en responsieve) benadering in het commissierapport dat uitvoering van de commissievoorstellen niet kansrijk lijkt.

Kamerleden kunnen ministers vragen om ambtelijke bijstand beschikbaar te stellen voor ondersteuning bij het opstellen van initiatiefwetgeving of amendementen. In een recente voorlichting verkent de Afdeling advisering handelingsperspectieven voor de omgang met de dilemma’s die kunnen ontstaan als gevolg van het bestaan van ministeriële verantwoordelijkheid voor deze bijstand.

Europese technologieregulering nam de voorbije jaren een hoge vlucht. De Europese Unie zet zich op omvattende wijze aan het reguleren van technologische ontwikkelingen. Ook de Raad van Europa laat zich op dit vlak niet onbetuigd. Deze bijdrage brengt belangrijke Europese initiatieven op het gebied van cybersecurity, privacy, data, digitale markten en AI samenhangend in kaart. Er ontluikt een Europese benadering van de regulering van technologieën, waarin een balans wordt gezocht tussen ruimte voor technologische innovatie en rechtsstatelijke kernwaarden.