In deze bijdrage wordt de juridische stand van zaken van de verschillende typen niet-wettelijke regels (beleidsvormen) in het bestuursrecht en hun onderlinge verhouding opgemaakt. Ook al beogen de verschillende typen regels bij te dragen aan hetzelfde, namelijk gelijke behandeling, rechtszekerheid en evenredigheid, het totaalplaatje getuigt niet van grote eenvoud. Bovendien erodeert de grens tussen beleidsregels en lagere wetgeving. Inzicht in de verschillende typen regels en hun onderlinge verhouding kan regelopstellers helpen om de consequenties voor de uitvoering en rechterlijke toetsing van hun keuze voor deze of gene soort regels te overzien.

Op een internationaal niveau bepaalt een samenwerkingsverband van verschillende partijen al jarenlang de regels rondom digitale certificaten. Deze certificaten worden door ons allen gebruikt om veilig te kunnen internetten. In dit artikel zet de auteur uiteen hoe de door deze club gestelde normen de regulering van de wetgever beïnvloeden en hoe de normen juridisch te kwalificeren zijn.

Het Veiligheidsberaad was tijdens de coronacrisis formeel geen wetgever. De bevoegdheden waren van de burgemeesters, geconcentreerd bij de 25 voorzitters van de veiligheidsregio’s. Toch zou een redenering kunnen worden opgezet die Veiligheidsberaad tot de wetgevende macht van een lidstaat in de zin van artikel 3 EP EVRM rekent. Hoewel het onwaarschijnlijk is dat het EHRM die conclusie zou hebben getrokken, verheldert de toepassing van het juridisch kader op de feiten van destijds wel de positie van het Veiligheidsberaad. Die kreeg iets weg van de plek die de Duitse Bundesrat inneemt in het Duitse theorie van het Exekutivföderalismus.

De parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening adviseert de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State onder te brengen bij de rechterlijke macht en wordt daarin bijgestaan door anderen, die ook vinden dat Nederlands hoogste bestuursrechter zich niet voldoende onafhankelijk en onpartijdig zou (kunnen) opstellen ten opzichte van de Afdeling advisering, mede naar aanleiding van de toeslagenaffaire. Deze bijdrage laat echter zien dat eerder het omgekeerde het geval is en er juist eerder te weinig is geluisterd naar de kritiek van de Afdeling advisering. Splitsing is daarom geen oplossing voor de problemen die zich in dat dossier hebben voorgedaan.

Het Amerikaanse Hooggerechtshof is op het gebied van delegatie van regelgevende bevoegdheden ingrijpend van koers veranderd. Deze koerswijziging hangt nauw samen met de gewijzigde samenstelling van het Hooggerechtshof tijdens het presidentschap van Donald Trump. Waar het Hooggerechtshof delegatie in het verleden zelden problematisch achtte, is dat inmiddels anders. Uitgangspunt is nu dat voor gedelegeerde overheidsmaatregelen met ingrijpende politieke en economische gevolgen een uitdrukkelijke, op een specifieke maatregel toegesneden delegatiegrondslag is vereist. Inmiddels zijn al diverse overheidsmaatregelen, zoals een vaccinatieplicht en een uithuiszettingsverbod tijdens de coronacrisis, een ambitieus klimaatplan en een gedeeltelijke kwijtschelding van studieschulden, voor het Hooggerechtshof gesneuveld.

Naar aanleiding van een in april 2024 door de Tweede Kamer aanvaarde motie waarin de regering is verzocht om een wetsvoorstel tot wijziging van de Transgenderwet in te trekken, wordt in deze bijdrage ingegaan op de figuur van dergelijke ‘intrekkingsmoties’. Een zoekslag naar dergelijke moties leverde 68 moties op. Bijna altijd worden dergelijke moties verworpen. Aan de centrale vraag of een intrekkingsmotie moet worden opgevat als een doorkruising van de wetsprocedure – zou de Kamer immers niet gewoon over een wetsvoorstel moeten stemmen in plaats van (ook) over zo’n motie? – is in de parlementaire geschiedenis slechts summier aandacht besteed. De gevallen waarin dat gebeurde, worden in deze bijdrage besproken. Op de genoemde vraag blijkt geen pasklaar antwoord te geven, want het is sterk afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Wel kan worden gezegd dat de wetsprocedure op zijn kop wordt gezet als de Tweede Kamer in een motie vraagt om een inmiddels bij de Eerste Kamer aanhangig wetsvoorstel in te trekken.