Anders dan inmiddels in een aantal andere landen gebruikelijk is, wordt onze wetgeving alleen in het Nederlands gepubliceerd. Dit vormt niet alleen een hindernis voor hier verblijvende mensen die onze taal niet machtig zijn, maar het zet Nederland ook op achterstand in de interstatelijke regelgevingsconcurrentie. In ‘Grenzeloos toegang tot nationale wetgeving. Over nut en noodzaak van Engelse vertalingen en interoperabiliteitsstandaarden’ onderzoekt de auteur allereerst het juridisch kader met betrekking tot de beschikbaarstelling van (naar het Engels) vertaalde regelgeving. Vervolgens beschrijft hij hoe ook internationale technische standaarden kunnen bijdragen aan een betere grensoverschrijdende doorzoekbaarheid van nationale wettendatabanken, onder meer met betrekking tot richtlijnimplementatie.

In dit artikel wordt de wetgevingstechniek van wijzigen door middel van verschilmarkeringen beschreven. Daarbij wordt in het wijzigingsvoorstel zelf, dus niet in een begeleidend document daarbij, de beoogde tekst van de doelregeling getoond, met daarin aangebracht markeringen om aan te geven welke wijzigingen daarin zijn doorgevoerd ten opzichte van de bestaande tekst. Deze innovatieve ontwikkeling op het gebied van wetgevingstechniek heeft ingang gevonden bij gelegenheid van de ontwikkeling van de Omgevingswet. Hoewel deze techniek op dit moment alleen nog toegepast wordt in het domein van het omgevingsrecht, en op regelingen beneden het niveau van amvb, wordt in het artikel ingegaan op de vraag of deze zich ook leent voor andere vormen en domeinen van regelgeving.

Het vinden van de juiste balans tussen het door wetgeving mogelijk maken van gegevensuitwisselingen en het waarborgen van de grondrechten op privacy en op gegevensbescherming is een hele uitdaging. Dit artikel zoomt in op een regel die een belangrijke rol speelt in die spanning, het beginsel van doelbinding en de uitzonderingen hierop van artikel 6, vierde lid, AVG. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft verschillende uitspraken gedaan over dit juridisch kader, waarbij het specifiek aandacht heeft besteed aan de proportionaliteitstoets waar nationale regels aan moeten voldoen. Dit artikel analyseert deze uitspraken en contrasteert ze met eerdere uitspraken in het gegevensbeschermingsrecht.

Wetgevingsjuristen hebben hun eigen ideeën over de manier waarop zij hun regelgeving vormgeven en formuleren en hun doelgroep bereiken, en ook over wie precies die doelgroep is. In deze bijdrage komen twee communicatiedeskundigen, Ferry Piekart en Harrie van Rooij, aan het woord, die de wetgevingsjurist een spiegel voorhouden. Dat gebeurt niet met een klassiek RegelMaat-artikel, maar door middel van een interview. Zij benadrukken daarin het belang van duidelijk en toegankelijk schrijven, ook voor de wetgevingsjurist. De auteurs, die in de praktijk zelf met wetgeving bezig zijn, reflecteren daar vervolgens op.

De Staatscommissie rechtsstaat heeft aan experts op het terrein van de rechtsstaat gevraagd haar een brief te schrijven. De meeste briefschrijvers beschouwen de affaire met de kinderopvangtoeslagen als bewijs voor het disfunctioneren van onze rechtsstaat. Maar over wat de affaire dan precies bewijst, blijken de experts zeer uiteenlopende opvattingen te hebben. Daarnaast blijkt de houding van de briefschrijvers ten opzichte van de rechtsstaat sterk te verschillen. In dit artikel worden drie rechtsstaatattituden onderscheiden, volgens welke de rechtsstaat aangepast, verdedigd of uitgebreid zou moeten worden. De experts kunnen daarmee worden onderscheiden in vernieuwers, gatekeepers en idealisten. De commissie zal vermoedelijk vooral tot de laatsten gerekend kunnen worden. Het is te hopen dat vernieuwing daarmee niet geheel buiten beeld blijft.

De Aanwijzingen voor de regelgeving sommen op welke elementen in een toelichting aan bod moeten komen. Uit de wetgevingsadviezen van de Raad van State valt op te maken dat die toelichting bovendien zo geschreven moet zijn, dat een integrale beoordeling van de regeling mogelijk is zonder op zoek te moeten naar informatie die elders beschikbaar is. Deze aflevering van ‘Legisprudentie’ maakt inzichtelijk hoe de Afdeling advisering dit vereiste van zelfstandige leesbaarheid van een toelichting in haar adviespraktijk hanteert.

Deze bijdrage vertrekt bij de constatering van onder anderen Maxim Februari dat de tot in de haarvaten van de samenleving doordringende digitalisering tot ‘het einde van het recht’ leidt. De auteur betoogt dat dit doemdenken te ver gaat, maar dat digitalisering wel leidt tot wat we zouden kunnen noemen ‘de ontzieling van het recht’: het recht wordt steeds onpersoonlijker, de gemeenschap verdwijnt uit het rechtssysteem. Een van de oplossingsrichtingen is een sterkere brug te slaan tussen de werelden van wetgeving en digitale techniek, waarvoor recentelijk een methode is ontwikkeld. Een geheel andere oplossingsrichting is de constitutionalisering van bigtechbedrijven.