In 2011 heeft het kabinet besloten tot invoering van het Integraal afwegingskader voor beleid en regelgeving (IAK), een instrument om het proces van beleidsvorming en wetgeving te ondersteunen. De auteurs gaan in deze bijdrage in op de vraag wat het IAK daadwerkelijk zal bijdragen aan een transparante afweging van verschillende variabelen in de interdepartementale voorbereiding van beleid en wetgeving, en daarmee aan de kwaliteit daarvan. Ook gaan zij in op de vraag in hoeverre het IAK daarin verschilt van andere instrumenten en procedures op het gebied van ex-ante-evaluatie van beleid en wetgeving die sinds midden jaren negentig de revue passeerden. Zij focussen daarbij op het aspect uitvoerbaarheid: welke invloed heeft het IAK op de relatie tussen beleidsmakers en wetgevers enerzijds en uitvoeringsorganisaties anderzijds, waar schiet het nog tekort en hoe kunnen leemtes in die relatie (verder) worden ingevuld?

Het pas geïntroduceerde Integraal afwegingskader voor beleid en regelgeving (IAK) wordt wel gepresenteerd als de ‘Nederlandse impact assessment (IA)’ en deelt ook enkele ambities met IA-systemen zoals die in veel landen en ook in de Europese Unie bestaan. Het IAK blijkt echter op een aantal cruciale punten af te wijken van de normen die veelal, bijvoorbeeld binnen de Europese Commissie, gelden voor IA. Hoewel de afwijkingen deels verklaarbaar zijn vanuit het Nederlandse politieke systeem, is de bedoeling van IA-achtige instrumenten zoals IAK nu juist, zo betoogt de bijdrage, om dit systeem op een aantal punten te doorbreken.

Bij de ambtelijke voorbereiding van wetgeving wordt veelvuldig overleg gevoerd met belanghebbende partijen. Recent verricht empirisch wetgevingsonderzoek Naar een glazen wetgevingshuis? laat zien dat gedurende het proces sommige belanghebbende partijen worden uitgesloten en andere worden ingesloten. Het proces van insluiten en uitsluiten kan een partijdig wetgever in de hand werken. Het ‘fasenmodel’, een analysemiddel ontwikkeld in het wetgevingsonderzoek, laat zien dat drie fases van belangeninbreng en -afweging te onderscheiden zijn en per fase belanghebbende partijen worden toegelaten en buitengesloten. Dit model staat in deze bijdrage centraal. De bijdrage eindigt met een oproep tot vastlegging van processuele kwaliteitsnormen en enkele concrete mogelijkheden tot verbetering.

Recensie over de 100 Ideeën voor de gemeentelijke regelgever, opgesteld door Willem Konijnenbelt en uitgegeven door de VNG. Deze Ideeën zijn de opvolgers van de Aanwijzingen voor de decentrale regelgeving die in 1998 werden vastgesteld. De ideeën zijn praktisch en handzaam voor decentrale regelgevers, ze zijn van grote waarde voor de gemeentelijke regelgevingspraktijk. Beter nog dan hun voorgangers en prettiger neergeschreven dan de rijks-Aanwijzingen voor de regelgeving.

In de geschriften en de levensloop van Václav Havel komt een visie op legaliteit naar voren die niet alleen relevant was in de strijd van de dissidenten tegen het posttotalitaire systeem, maar ook betekenis heeft bij de beantwoording van de vraag hoe het in de democratische rechtsstaat gesteld is met het streven om in de waarheid te leven door wetten te maken die georiënteerd zijn op het (fictieve) algemeen belang.