In dit redactioneel wordt ingegaan op de recente, civielrechtelijke rechtspraak omtrent misbruik van recht en het moeten staken van bestuursrechtelijke procedures. De norm die daarbij aangelegd dient te worden is dat onmiskenbaar sprake is van misbruik van recht.

Het evidentiecriterium is ontstaan uit een afweging tussen rechtsbescherming en rechtszekerheid bij het exceptief toetsen van bestemmingsplannen. In de conclusie van AG Nijmeijer en de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State over het evidentiecriterium zijn enkele perspectieven niet aan bod gekomen, terwijl de behandeling daarvan naar mijn mening wel relevant is voor het complete plaatje. Ten eerste lijkt het CBb een andere jurisprudentielijn te volgen ten aanzien van ‘toekomstige’ belanghebbenden dan de Afdeling. Ten tweede is er discussie mogelijk over de vraag of het toepassen van het evidentiecriterium wel voldoet aan het beginsel van effectieve rechtsbescherming uit art. 47 Handvest en of de uitvoeringspraktijk voldoet aan het doeltreffendheidsbeginsel. Ten slotte dient de mogelijkheid tot herziening kritisch te worden bekeken. Uiteindelijk is het evidentiecriterium een noodzakelijke schakel om de formele rechtskracht van bestemmingsplanregels te waarborgen, maar is het beantwoorden van deze vragen noodzakelijk om een compleet beeld van het evidentiecriterium te krijgen en daarmee een afgewogen keuze te kunnen maken over het voortgezette gebruik bij omgevingsplannen onder de Omgevingswet.

In een vierluik zijn door een viertal hoogleraren de hoofdlijnen van hun uitgesproken oraties samengebracht. Het gaat om de oraties van:

• Frank Groothuijse, Grenzen aan de polder – juridische uitdagingen voor gebiedsgerichte duurzaamheidstransities (Utrecht, 1 december 2023);

• Marlon Boeve, De Omgevingswet en duurzame stedelijke gebiedsontwikkeling. The proof of the pudding (Delft, 10 november 2023);

• Kars de Graaf, Bestuursrechtelijke beperking van milieugebruiksruimte (Groningen, 2 december 2022); en

• Hanna Tolsma, Toegankelijke en snelle procedures. Kan de Omgevingswet beter? (Groningen, 23 juni 2023).

In zijn bijdrage gaat de auteur nog eenmaal in op de totstandkoming van de Omgevingswet, waarbij de focus gelegd wordt op de debatten over de datum van inwerkingtreding. Ook gaat hij in op de vraag of de invoering wel een verantwoorde beslissing is geweest, een vraag van tijd tot tijd zal terugkeren.