In dit gastredactioneel gaat de auteur in op de bijdragen van verschillende auteurs aan het symposium van de Universiteit Utrecht van 16 februari 2018, dat geheel gewijd was aan het arrest van het Hof van Justitie van de EU over de zaak Visser Vastgoed Beleggingen BV versus de raad van de gemeente Appingedam. Hij vat aan het einde van zijn bijdrage samen wat de toetsing aan artikel 15 van de Dienstenrichtlijn tot gevolg kan hebben.

In het eerste deel van het artikel gaat de auteur in op de rol van de agent in zaken die dienen bij het Hof van Justitie van de EU. In het tweede deel worden de vragen besproken die centraal hebben gestaan in de zaak Visser Vastgoed Beleggingen. Aan de hand daarvan worden de posities die Nederland, Duitsland en de Commissie hebben ingenomen toegelicht.

Auteur bespreekt de antwoorden van het Hof, analyseert de gevolgen en beziet tot welke nieuwe juridische vraagstukken deze (kunnen) leiden. Daarbij richt zij zich met name op de gevolgen voor de systematiek van de vrijheden op de interne markt en de doorwerking hiervan in het nationale recht.

In het eerste deel van het artikel gaat de auteur in op de totstandkoming van de Dienstenrichtlijn en de implementatie van de richtlijn. Het tweede deel van het artikel wordt gewijd aan overweging 9 van de richtlijn. Auteur schetst de mogelijke (breder dan de ruimtelijke ordening) gevolgen van het arrest van het Hof van Justitie.

Auteur gaat in op de jurisprudentie van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State over het (niet) van toepassing zijn van de Dienstenrichtlijn bij ruimtelijke besluiten, zowel de jurisprudentie over overweging 9 als de uitspraken over de vraag of detailhandel onder de Dienstenrichtlijn valt. Hij gaat tevens in op de mogelijke gevolgen voor het bestemminsplan van de gemeente Appingedam.

In zijn bijdrage gaat de auteur in op een tweetal vragen: (1) Strookt het Nederlandse criterium ‘goede ruimtelijke ordening’ van artikel 3.1 lid 1 van de Wet ruimtelijke ordening met het in de Dienstenrichtlijn opgenomen verbod op het hanteren van economische criteria voor de toelating en het verrichten van diensten? (2) Wat betekenen de in artikel 15 lid 3 van de Dienstenrichtlijn opgenomen eisen, met name de eis van evenredigheid, voor de motivering van een bestemmingsplan en de rechterlijke toetsing?

Auteur, werkzaam bij het Bundesministerium für Umwelt, Naturschutz, Bau und Reaktorsicherheit, gaat in zijn artikel in op het belang van het Hofarrest voor het recht en de praktijk van de toelating van detailhandelszaken in Duitsland. Hij komt onder meer tot de conclusie dat de gemeente er goed aan doet zich ervan bewust te zijn dat het noodzakelijk is om bepalingen met betrekking tot de detailhandelssturing ook vanuit het oogpunt van het Unierecht verifieerbaar en belastbaar te kunnen motiveren en te documenteren.

Auteurs geven aan dat de ruimtelijke regulering van kleinhandelsactiviteiten in het Vlaamse Gewest twee niveaus kent: (1) het vergunningenniveau, hetgeen betekent dat voor het uitvoeren van kleinhandelsactiviteiten, boven bepaalde drempels, een omgevingsvergunning is vereist; (2) het ruimtelijk planniveau, hetgeen betekent dat ruimtelijke ordeningsplannen beperkingen op kleinhandel kunnen bevatten om ruimtelijke redenen of met het oog op de verwezenlijking van de doelstellingen van het integraal handelsvestigingsbeleid. Zij gaan in op het Decreet van 15 juli 2016 betreffende het integraal handelsvestigingsbeleid en op de mogelijke gevolgen van het Hofarrest voor Vlaamse besluitvorming ten aanzien van plannen en vergunningen.

Auteurs, die werkzaam zijn in de bestemmingsplanpraktijk, gaan in op de vraag welke effecten het arrest van het Hof zal en kan hebben voor de gemeentelijke praktijk ten aanzien van het faciliteren van detailhandel. Zij geven daarbij diverse voorbeelden en betrekken bij de vraag naar de toekomst ook de provinciale verordeningen. Tot slot kijken zij vooruit naar de Omgevingswet.

In dit artikel doet de auteur verslag van de discussies naar aanleiding van de inleidingen van sprekers op het symposium van de Universiteit Utrecht van 16 februari 2018 over het Hofarrest van 30 januari 2018 inzake Visser Vastgoed Beleggingen BV en de gemeente van Appingedam.