De schaalvergroting en intensivering in de veehouderij hebben met name in de concentratiegebieden geleid tot een verslechtering van het woon- en leefklimaat. In deze bijdrage wordt aan de hand van de jurisprudentie bezien op welke wijze deze verslechtering door middel van de Verordening ruimte kan worden tegengegaan. Vervolgens wordt aan de hand van de Verordening ruimte 2014 van de provincie Noord-Brabant kritisch bezien of het mogelijk is dit verslechterde woon- en leefklimaat te verbeteren en tegelijkertijd de verduurzaming van de veehouderij te bevorderen. Geconcludeerd wordt dat door middel van de algemene regels van de provinciale Verordening ruimte de vestiging en uitbreiding van veehouderijen in aangewezen gebieden kunnen worden beperkt of verboden, zelfs als daarmee wordt afgeweken van een reconstructieplan of wanneer reeds maatregelen zijn getroffen op grond van de regelgeving ter bestrijding van dierziekten. Uit de wetsgeschiedenis valt op te maken dat in de Verordening ruimte ook milieunormen kunnen worden opgenomen, tenzij daardoor strijd ontstaat met andere wetgeving. Daarmee zou de Verordening ruimte in beginsel de mogelijkheid bieden om het woon- en leefklimaat te verbeteren en tevens de duurzaamheid van de veehouderij te bevorderen. Echter, de wijze waarop de milieunormen in de Verordening ruimte 2014 van Noord-Brabant zijn vormgegeven, lijkt – vooral met betrekking tot de normen voor geur en fijn stof – juridisch kwetsbaar. De toekomst zal daarom moeten uitwijzen of de provinciale Verordening ruimte ook een bruikbaar instrument is voor de verduurzaming van de veehouderij.

In deze bijdrage wordt stilgestaan bij de vraag hoe de gezondheidsrisico’s (zoönosen en endotoxinen) van veehouderijen via het omgevingsrecht worden gereguleerd. Daarbij worden achtereenvolgens de jurisprudentie over ruimtelijke besluiten, de jurisprudentie inzake milieubesluiten en te verwachten beleid aan de orde gesteld. Tot slot zal aan de hand van de Q-koortsepidemie worden geïllustreerd hoe het systeem thans werkt.

De gemeente Voerendaal heeft door middel van een beheersverordening de – daarvoor illegale – permanente bewoning van recreatiewoningen gelegaliseerd. In deze bijdrage wordt de toelaatbaarheid van het legaliseren van gebruik in een beheersverordening besproken aan de hand van de afwijzing van de minister van IenM om de beheersverordening te vernietigen.