Een – omvattende – visie op straffen is nodig. Het is niet de taak van de rechtspraak om die visie op straffen te ontwikkelen of uiteen te zetten. Dat is breder aan de samenleving, de politiek, geholpen door de wetenschap en met inbreng van praktijkorganisaties.
De bijdragen aan dit nummer van Boom Strafblad bestrijken onderdelen van hetgeen nodig is voor een visie op straffen.

Twee decennia geleden klonk voorzichtig de roep om herziening van het wettelijk sanctiestelsel. Aanleiding hiervoor waren zorgen om de inzichtelijkheid en consistentie van het sanctiestelsel. In deze bijdrage belicht Struijk dat die zorgen zijn toegenomen, nu er nadien op zowel het afzonderlijk als het gezamenlijk spectrum van straf en maatregel bepaald geen sprake is geweest van een herziening, maar van een gestage uitbreiding van het wettelijk kader met soms tegenstrijdige doeleinden of implicaties.

Er is verschil tussen straftoemeting die streeft naar rechtvaardigheid, waarbij gelijke gevallen gelijk worden behandeld, en straftoemeting die streeft naar billijkheid, waarbij ieder het zijne krijgt gezien de omstandigheden van het geval en de persoon van de dader. De auteur bespreekt hoe in de loop van de geschiedenis de zwaartepunten bij die billijkheidsafweging zijn verschoven. Belangrijker nog dan het verbeteren van de LOVS-oriëntatiepunten vindt hij het oefenen met de dilemma’s die samenhangen met het perspectief van de billijkheid.

De LOVS-Adviesgroep Hoven heeft het initiatief genomen om een serie discussiebijeenkomsten bij de sectoren strafrecht van de gerechtshoven te organiseren. De auteurs van dit artikel verzorgden samen een eerste bijeenkomst bij het Hof Den Haag, waarna Pieter Verrest de reeks voortzette op de vier zittingslocaties van de andere hoven. Doel van de bijeenkomsten was om aan de hand van een aantal stellingen over consistente straftoemeting reflectie te bewerkstelligen in de rechtspraak. In dit artikel wordt verslag gedaan van hetgeen in de discussie over consistentie in straftoemeting tijdens de bijeenkomsten naar voren kwam. Daarbij wordt de opzet gevolgd van de discussiebijeenkomsten, waarin aan de hand van stellingen over consistente straftoemeting is gesproken. Vervolgens komen we tot een analyse. We besluiten onze bijdrage daarom met enkele gedachten over verandering.

Het opleggen van gevangenisstraffen kent nadelen, zeker als deze sanctie wordt vergeleken met niet-vrijheidsbenemende sancties als de taakstraf. Vergelding lijkt een aannemelijke reden om voor een gevangenisstraf te kiezen. Blijft die reden in stand als duidelijk is wat de werkelijke prijs is van vergelding? In dit artikel wordt een poging gedaan die prijs vast te stellen aan de hand van effecten en kosten van gevangenisstraffen in vergelijking met niet-vrijheidsbenemende sancties. Blijft, met de kennis van die prijs, vergelding voldoende argument om te kiezen voor gevangenisstraf?

Gezien het streven van onder andere de Nederlandse overheid om effectief te sanctioneren is een belangrijke vraag in hoeverre opgelegde sancties daadwerkelijk effectief zijn in het voorkomen van recidive bij jeugdigen veroordeeld voor ernstige gewelds- en zedenmisdrijven. In dit artikel beschrijven we onze poging de effecten van sancties voor deze groep jeugdigen te onderzoeken. Op basis van literatuuronderzoek en empirisch onderzoek in Nederland is er geen bewijs voor effectiviteit. Gecontroleerd effectonderzoek op dit gebied ontbreekt maar is van cruciaal belang.

Sanctioneren op grond en ter voorkoming van gevaar vraagt om juridische normering en begrenzing. Dat geldt (dus) ook voor de inzet van neuro-interventies die strekken tot het verminderen van recidiverisico’s. Begrenzing en normering kan men in dit kader onder meer zoeken in het evenwicht tussen negatieve en positieve vrijheden; tussen fundamentele rechten tegen en op neuro-interventies. Deze bijdrage beoogt enkele algemene kaders te schetsen waarbinnen een dergelijk evenwicht zou kunnen worden gezocht.