Dit artikel gaat in op de vraag hoe de onttrekkende beweging van de overheid bij de financiering van financieel toezicht zich verhoudt tot de versteviging van de bevoegdheden van de minister van Financiën ten aanzien van de financieeltoezichthouders. Deze vraag raakt de ministeriële verantwoordelijkheid enerzijds en de politieke onafhankelijkheid van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en De Nederlandsche Bank (DNB) anderzijds. Daarnaast past deze vraag in een bredere discussie rondom de financiering van toezicht en het uitoefenen van controle op de toezichthouder door de overheid.
Per 1 januari 2013 geldt een nieuwe bekostigingssystematiek voor het financieel toezicht. Deze systematiek leidt tot een geringere overheidsbijdrage aan de kosten van financieel toezicht. Blijkens de wetsgeschiedenis is de wijziging met name ingegeven door pragmatisme. Hiermee wordt gebroken met de meer principiële en uniforme overwegingen die tot die tijd ten grondslag lagen aan de doorbelasting van de toezichtkosten. In een tijd waarin financieel toezicht wordt geïntensiveerd, zowel binnen als buiten de Nederlandse landsgrenzen, brengt dit de nodige budgettaire onzekerheid voor onder toezicht staande ondernemingen met zich. De minister heeft de verantwoordelijkheid de ontwikkeling van de toezichtkosten te bewaken. Deze verantwoordelijkheid en de wens om meer invloed te kunnen uitoefenen op het financieel toezicht heeft geleid tot vernieuwing van het ‘toezichtarrangement’ van de minister op AFM en DNB. Ook in deze wijzigingen klinkt pragmatisme door.

In steeds meer gemeenten zijn buitengewone opsporingsambtenaren (boa’s) in de openbare ruimte actief. Hun taken verschillen per gemeente, maar gemeenschappelijk is dat zij handhavende bevoegdheden hebben. De Rekenkamer Rotterdam heeft onderzoek gedaan naar het opereren van de Rotterdamse stadswachten in de openbare ruimte. De leidende vraag is op welke wijze zij in de openbare ruimte handelen, mede in het licht van de theorie over frontlijnambtenaren, en hoe dit optreden dient te worden beoordeeld.

De afgelopen jaren doet zich een tegenstrijdige trend voor. Aan de ene kant is er een sterke roep het aantal toezichthouders en de kosten van toezicht terug te dringen. Tegelijkertijd is er door de financiële crisis en diverse recente incidenten juist weer een roep om meer toezicht; nieuwe taken worden aan toezichthouders toegevoegd. Wat hebben deze programma’s en incidenten feitelijk opgeleverd bij toezichthouders; wat is nu de feitelijke situatie? Zijn de doelstellingen van reductie van de kosten gehaald? Dat is de kern van het onderzoek dat in dit artikel wordt gepresenteerd.

Onlangs stelde adviseur Van der Steenhoven voor het toezicht door de IGZ in één wet te regelen. Hij verwees daarbij naar een advies van Abeln. Deze bepleitte een wettelijke regeling om meer eenheid en consistentie te krijgen in de verwachtingen ten aanzien van het toezicht en mede daardoor ook een beter aanstuurbare organisatie te bereiken. Den Haag vreesde dat met de ontwikkeling naar een eigen wetgeving voor de inspecties, ook de ministeriële verantwoordelijkheid voor dit toezicht gewijzigd zou gaan worden.

In deze notenkraker wordt in navolging van de vorige notenkraker ingegaan op het opleggen van boetes aan feitelijk leidinggevenden. In deze uitspraak had DNB een dergelijke boete opgelegd wegens het optreden als bank zonder de daarvoor noodzakelijke vergunning. De bestuurder in kwestie maakte bezwaar tegen het voornemen van DNB om dit besluit te publiceren. De voorzieningenrechter verwacht echter dat de boete in bezwaar in stand zal blijven en ziet daarom geen reden om het besluit tot publicatie van de boete te schorsen. In de notenkraker wordt uitgelegd dat het uitleggen van het begrip feitelijk leidinggeven volgens de Slavenburg-criteria niet altijd consistent wordt toegepast.