Greenwashing wordt in Nederland met allerlei juridische instrumenten bestreden, waaronder het bestuurs- en civielrecht. In het buitenland vinden inmiddels strafrechtelijke onderzoeken in dit verband plaats. Ook de Nederlandse rechtsorde biedt onder bepaalde omstandigheden ruimte voor de strafrechtelijke handhaving van greenwashing.

In recente rechtspraak sluit de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State voor de vaststelling van functioneel daderschap aan bij het strafrecht. Die aansluiting betekent volgens de Afdeling dat dit daderschap wordt vastgesteld aan de hand van de IJzerdraad-criteria: het beschikkingsmachtcriterium en het aanvaardingscriterium. In de opvatting van de Afdeling volstaat voor beschikkingsmacht dat de (vermeende) functionele dader de verboden gedraging kan voorkomen. In deze bijdrage betoogt de auteur dat bij dit standpunt vraagtekens kunnen worden geplaatst.

Het Wetboek van Strafvordering geeft invulling aan de mogelijkheid van slachtoffers om hun rechten in het strafproces effectief uit te oefenen. Zo biedt de wet de mogelijkheid dat (delen van) het strafdossier aan een slachtoffer worden verstrekt. Hoewel die verstrekking – in de regel – plaatsvindt onder de voorwaarde dat de stukken enkel voor strafvorderlijke doeleinden worden gebruikt. Daarmee wordt ook het vertrouwelijke karakter van het strafdossier geëerbiedigd, net als de rechten van de verdachte. Niettemin ontbreekt het aan effectieve middelen om schending van de voorwaarde en misbruik van processtukken voor andere dan strafvorderlijke doeleinden te voorkomen. In deze bijdrage schetsen de auteurs het juridisch kader, de knelpunten in de praktijk en doen zij een voorstel om misbruik tegen te kunnen gaan.

In dit artikel wordt, aan de hand van een analyse van het rapport van de Parlementaire enquêtecommissie fraudebeleid en dienstverlening, een omslag beschreven in het denken over de handhaving van de socialezekerheidswetgeving. Van streng ten aanzien van mogelijke fraude naar meer ruimte voor maatwerk op basis van de persoonlijke omstandigheden van het geval. Ten grondslag aan deze ontwikkeling ligt een ander mensbeeld.