Verlating grondslagleer naar aanleiding van HR 6 maart 2018.

In de jaren 2014-2017 heeft in Nederland een grote omschakeling plaatsgevonden op het terrein van de handhaving in buitenlandse corruptiezaken. Van een niet-handhaver lijkt Nederland veranderd te zijn in een corruptiebestrijder om rekening mee te houden. Wij verklaren deze ontwikkeling allereerst vanuit het perspectief van Amerikaans buitenlands beleid. Vervolgens beschouwen wij de stand van zaken met betrekking tot buitengerechtelijke afdoening in Nederland, in het bijzonder de hoge of bijzondere transactie en de strafbeschikking. We werpen ten slotte een blik op de toekomst, waarbij wij vooral kijken naar de mogelijkheden van rechterlijke toetsing en het compenseren van buitenlandse slachtoffers.

Gegeven de toenemende mogelijkheden tot samenloop van punitieve procedures rijst de vraag of en in hoeverre een dergelijke samenloop opportuun of doelmatig kan worden geacht. Of anders en huiselijker geformuleerd: is dergelijke cumulatie van sancties niet wat te veel van het goede? In deze bijdrage wordt ingegaan op de recente ontwikkelingen in de nationale en de Europese jurisprudentie ten aanzien van het ne bis in idem-beginsel. Als startpunt van de beschrijving wordt gekozen voor het Alcoholslotprogramma-arrest waarin het verbod van dubbele bestraffing door de Hoge Raad tot een van de beginselen van een goede procesorde wordt gerekend.

De Nederlandse krijgsmacht treedt behalve op land, ter zee en in de lucht steeds meer op in het ruimte- en informatiedomein. In het artikel wordt het belang voor de partijen in het militair strafproces verkend om voldoende kennis te vergaren over de aard van het militair optreden in deze twee nieuwe domeinen. Daartoe wordt kort beschreven wat de twee nieuwe domeinen inhouden en waar deze zijn geïncorporeerd in de organisatie van de krijgsmacht. Verder wordt de noodzaak om tot een ruimere interpretatie van aanbeveling 2 van de Commissie Borghouts te komen beschreven.

In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de jurisprudentie op het gebied van het milieustrafrecht over de afgelopen vijf jaren (2013-2018). De zaken tegen Odfjell, Trafigura, Dow Benelux en Chemiepack komen aan de orde. Daarnaast wordt jurisprudentie behandeld waaruit volgt dat rechters kritisch beoordelen of het OM ontvankelijk is, of de relevante delictsbestanddelen bewezen kunnen worden, of voldaan is aan de vereisten voor daderschap en/of deelneming en of de overtreding opzettelijk is begaan. Ook worden relevante ontnemingsuitspraken gesignaleerd. De auteur sluit af met een blik op de toekomst.

Dit artikel geeft een update van twee eerdere artikelen die in dit tijdschrift verschenen. In de eerste plaats wordt jurisprudentie ten aanzien van de geldigheid van de dagvaarding besproken in Wet dieren-zaken. Daarnaast wordt de ondergrens van het onthouden van de nodige zorg, artikel 2.2 lid 8 Wet dieren, besproken.

Uit de recente jurisprudentie over de Wet Bibob blijkt dat soms onduidelijkheid bestaat over de vraag wanneer strafbare feiten voldoende samenhang vertonen met activiteiten waarvoor de vergunning is aangevraagd of verleend. Uit jurisprudentie blijkt enerzijds dat sprake is van voldoende samenhang, indien de vergunning het plegen van strafbare feiten kan faciliteren. Anderzijds is het uitgangspunt van de Afdeling dat de horecabranche zeer kwetsbaar is voor (bepaalde) overtredingen, zodat zonder al te veel problemen – in de horecabranche – een samenhang wordt aangenomen tussen de strafbare feiten en de activiteiten waarvoor de vergunning is aangevraagd of is verleend.

Het proefschrift van ’t Hart omvat een beschrijving en analyse van de zorgplicht voor financiële dienstverleners. Inachtname van die zorgplicht is van groot belang voor de bedrijfsvoering van financiële ondernemingen. Op basis van zijn analyse van de werking van de zorgplicht in de praktijk, doet ’t Hart een aantal voorstellen voor een effectievere en evenwichtiger werking van die zorgplicht. Kritisch is ’t Hart over het toezicht van de AFM op de naleving van de zorgplicht. Dat zou buitenwettelijk zijn en heeft in de praktijk een te grote impact op de invulling van de zorgplicht. In het verlengde daarvan doet hij dan ook voorstellen voor zorgvuldigheid waaraan het toezicht van de AFM in dit verband zou moeten voldoen.

In deze bijdrage staat de rechtsgrondslag van datamining door de politie centraal, voor zover die wordt ingezet als vorm van surveillance of monitoring teneinde de informatiepositie van de politie te versterken. Betoogd wordt dat het ongericht vergaren van informatie uit openbare internetbronnen als vorm van ‘repressieve controle’ moet worden gezien, die gebaseerd kan worden op art. 3 Politiewet 2012 en/of art. 141 Sv.

In deze lustrumeditie van dit tijdschrift past een annotatie bij een arrest dat ook een, zij het tweede, lustrum viert. Dit betreft het arrest van de Hoge Raad van 7 oktober 2008, waarin de Hoge Raad oordeelde dat ook een fiscaal delict als gronddelict voor witwassen kan gelden. Dit oordeel van de Hoge Raad roept in de jaren nadien nog steeds vragen op over de samenloop tussen de fiscaliteit en het strafrecht, vooral ten aanzien van de specifieke witwashandelingen, de inkeerregeling en ontneming.