Internationaal en Europees recht vergen een actieve houding van politie en justitie ten aanzien van de bestrijding van grensoverschrijdende misdaad. Dit artikel beschrijft de bestaande verplichtingen die nopen tot een internationaal georiënteerde opsporing en vervolging, en verkent de fundamenten van die verplichtingen. Daarnaast komt de vraag aan de orde in welke mate Nederland op dit moment aan haar internationale verplichtingen voldoet en wat nodig is om dat te versterken.

Door de jaren heen is de wijze waarop wordt omgegaan met en gebruik gemaakt van JITs veranderd. Ook in de context van de JIT-samenwerking hebben zich wijzigingen voorgedaan, bijvoorbeeld door de komst van nieuwe EU-regelgeving voor strafrechtelijke samenwerking. Het bekendste voorbeeld daarvan is de Richtlijn Europees onderzoeksbevel. De vraag die in het artikel centraal staat is wat het toekomstperspectief van het JIT is. Heeft het JIT in de veranderende wereld van de Europese samenwerking in strafzaken nog een plaats?

De grensoverschrijdende tenuitvoerlegging van confiscatiebevelen werd recent door Verordening (EU) 2018/1805 op enkele belangrijke punten gewijzigd. In deze bijdrage worden de meest innovatieve aspecten toegelicht. Zo wordt achtereenvolgens stilgestaan bij de ruime werkingssfeer van de verordening; de termijn waarbinnen de uitvoerende autoriteit een beslissing betreffende de erkenning en tenuitvoerlegging moet nemen; de weigering indien de tenuitvoerlegging zou leiden tot een manifeste schending van een grondrecht; en de aandacht voor slachtoffers en getroffen personen.

In de EU is een toenemend gebruik van videoconferentie waarneembaar, ook waar het gaat om de (grensoverschrijdende) berechting per videoconferentie van een verdachte. Een grondslag lijkt hiervoor echter, zowel op nationaal als op Europees niveau, te ontbreken. Dit roept vragen op. Gaat het hier om rechtshulp? Wat is de rol van lidstaten? Een goed functionerend instrument voor grensoverschrijdende berechting per videoconferentie brengt de nodige uitdagingen mee, maar kan, mits juist geregeld, ook positief bijdragen aan de strafrechtspleging in de EU.