In deze bijdrage wordt een overzicht gegeven van de wijzigingen voor het interne toezicht door de WBTR en de Wtza. Het blijkt niet alleen te draaien om een wijziging van de regels, maar ook om de invulling van die regels. Dit kan worden gezien als modernisering van het intern toezicht.

Combinaties van publiek en privaat toezicht zijn niet weg te denken uit onze huidige maatschappij. In deze bijdrage vergelijken we de manier waarop privaat en publiek toezicht worden gecombineerd in twee sectoren, namelijk toezicht op voedselveiligheid en toezicht op veilige nieuwbouw. Na een uiteenzetting van de samenwerkingsarrangementen wordt ingegaan op de sterke en zwakke kanten van de gemaakte keuzes. Daarbij staat in het bijzonder één criterium centraal: betrouwbaarheid. Kan de overheid vertrouwen op toezicht en controle door private partijen? Zijn de private partijen in staat en bereid om effectief toezicht op voedselveiligheid en bouwkwaliteit uit te oefenen en welke factoren uit het samenwerkingsarrangement hebben hier invloed op? Naast de constatering dat private toezichthouders een toegevoegde waarde kunnen bieden aan de stelsels van toezicht, wijzen we op enkele potentiële risico’s die we in praktijk van bouw- en voedseltoezicht hebben geïdentificeerd: onvoldoende onafhankelijkheid en belangenverstrengeling, beperkte intrinsieke motivatie, kans op papieren werkelijkheid en onvoldoende corrigerende werking van het publieke toezicht.

De Aanwijzingen inzake de rijksinspecties bieden een rijksbreed kader voor waarborging van de onafhankelijkheid van rijksinspecties. De auteurs van dit artikel evalueerden of de Aanwijzingen dit doel bereiken. Het artikel concludeert ten eerste dat er grote verschillen bestaan in de formele positie van inspecties. Ten tweede blijkt uit de evaluatie dat de Aanwijzingen een belangrijke bijdrage leveren aan het waarborgen van onafhankelijke oordeelsvorming van inspecties. De Aanwijzingen zijn echter niet in alle gevallen een voldoende voorwaarde voor onafhankelijkheid. Daarom doen de auteurs suggesties voor verdere versterking van de Aanwijzingen.

Voor deze aflevering van het estafette-interview spraken Marije Batting, Jeroen Goudsmit en Maaike Feenstra namens de redactie met Maarten Ruys (interim-inspecteur-generaal) en Pauline den Ambtman (directeur strategie) van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA).¹x Het gesprek vond plaats op 11 mei 2021. Mede naar aanleiding van de estafettevraag van Marian Kaljouw (voorzitter van de raad van bestuur van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)) en Karina Raaijmakers (directeur toezicht en handhaving NZa), die de redactie interviewde voor nummer 2021-2 van Tijdschrift voor Toezicht, spraken wij met Maarten en Pauline over de uitdagingen waar de NVWA als toezichthouder voor staat en de ontwikkelingen die de NVWA de komende jaren wil doormaken.

Noten

• * De redactie van Tijdschrift voor Toezicht dankt Maaike Feenstra hartelijk voor haar bijdrage aan het interview.

• 1 Het gesprek vond plaats op 11 mei 2021.

In de serie ‘in gesprek met een pas gepromoveerde onderzoeker’ geven we aandacht aan promotieonderzoeken die voor toezichthouders relevant zijn. Hiervoor interviewen we als redactie van het Tijdschrift voor Toezicht (recent) gepromoveerde onderzoekers over hun onderzoek en de betekenis ervan voor het toezicht.
In dit dubbelinterview spraken Anna Merz en Pieter Welp, redacteuren van het Tijdschrift voor Toezicht, met Irene Mostert en Melanie de Waal die vorige jaar promoveerden aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het interview is op persoonlijke titel. We hebben gekozen voor een dubbelinterview met hen, omdat de onderwerpen van hun proefschriften in elkaars verlengde liggen. Irene heeft het interne toezicht binnen financiële instellingen onder de loep genomen en Melanie de relatie tussen het interne en externe toezicht.

Deze notenkraker bespreekt de uitspraak van de Afdeling van 9 september 2020. In die zaak komt appellant op tegen het voornemen tot openbaarmaking van een onderzoeksrapport. Hangende de procedure wordt datzelfde rapport echter ten grondslag gelegd aan een tevens openbaar gemaakt sanctiebesluit. Door die dubbele openbaarmaking van hetzelfde rapport wordt appellant onevenredig benadeeld. Alleen de openbaarmaking van een zakelijke samenvatting van het rapport zonder opname van tot de persoon herleidbare gegevens is gerechtvaardigd. Zo wordt de praktijk van ‘dubbele’ bekendmakingen van onderzoeksrapporten door de Afdeling over de band van artikel 10 lid 2 aanhef en onder g Wob ingeperkt.