De auteur geeft in dit artikel een quasifilosofische reflectie op de juridische reacties op ongewenst gedrag in het privaatrecht aan de hand van de tweedeling tussen ‘kwaad’ en ‘slecht’ gedrag.

Het aloude adagium in pari delicto wordt in de jurisprudentie maar zelden in expliciete bewoordingen gebruikt. Het heeft in Nederland echter wel degelijk betekenis. Onbetamelijk gedrag van de benadeelde zou zelfs vaker reeds bij de vestiging van aansprakelijkheid in beeld moeten komen, en niet pas bij de omvang van aansprakelijkheid.

In deze bijdrage wordt sinds het verschijnen van het proefschrift Motive Matters! (2012) over opzettelijk tekortschieten na een korte terugblik een drietal ontwikkelingen besproken waarbij de schuldenaar op een of andere wijze opzettelijk de contractuele vertrouwensband doorbreekt of lijkt te doorbreken.

De verzekeringnemer/verzekerde heeft bij het aangaan van de verzekering, tijdens de looptijd van de verzekering en bij het intreden van schade verschillende verplichtingen. Het niet voldoen aan die verplichtingen is ongewenst en biedt de verzekeraar vaak mogelijkheden daaraan consequenties te verbinden.

Er zijn allerlei maatregelen in (bijvoorbeeld) de wet en de polisvoorwaarden opgenomen tegen ‘ongewenst’ gedrag van verzekerden. De auteurs bespreken de manieren om ‘ongewenst’ gedrag van verzekeraars – bijvoorbeeld onzorgvuldig of onnauwkeurig onderzoek naar de schade – te voorkomen en te sanctioneren.

In het schadevergoedingsrecht duikt de mate van de schuld van de aansprakelijke partij steeds op als (mogelijk) relevante factor. Bezien wordt hoe dit element het schadevergoedingsdebat kleurt. De conclusie luidt dat de betekenis van deze factor uiteindelijk beperkt lijkt, vooral omdat hij zich alleen in uiterste vormen goed laat onderscheiden.

Dit artikel onderzoekt wanneer de curator persoonlijk aansprakelijk is jegens de schuldeiser aan wie vorderingen zijn verpand. Eerst wordt de toetsingsmaatstaf geanalyseerd. Daarna wordt ingezoomd op de situaties van actieve inning, betwisting van het pandrecht, opvordering van de afgezonderde incasso-opbrengst, weigering van informatie en termijnstelling ex art. 58 Fw.

In de financiële sector is de eed of belofte, met daaraan gekoppeld tuchtrecht, ingevoerd om een cultuurverandering te bewerkstelligen. Zonder follow-up is de eed of belofte echter geen adequaat instrument, omdat het afleggen van de eed of belofte een eenmalig ‘impulsmoment’ is. Voor het realiseren van een cultuurverandering is meer nodig. De auteurs presenteren een model waarmee de eed of belofte binnen de financiële sector duurzaam effectief kan zijn.