Deze bijdrage bevat de tekst van de auteur van de op 18 juni 2021 uitgesproken afscheidsrede als hoogleraar aan de Radboud Universiteit met de leeropdracht sociaal recht. De indertijd uitgesproken versie is voorzien van een notenapparaat.

In dit artikel wordt ingegaan op recente rechtspraak over het meerderheidsvereiste en de dispensatie bij het algemeen verbindend verklaren van cao-bepalingen geanalyseerd.
Uit de rechtspraak van zowel de Hoge Raad als de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State valt af te leiden dat er terughoudendheid is bij de beoordeling van de gehanteerde berekeningsmethode om vast te stellen of voldaan is aan het meerderheidsvereiste.
In december 2019 heeft de Afdeling zich in verschillende uitspraken over de algemeen verbindend verklaarde cao voor de uitzendsector gebogen over het dispensatiebeleid in het Toetsingskader. Uit de rechtspraak wordt duidelijk dat de minister meer oog dient te hebben voor specifieke bedrijfskenmerken, in ieder geval in de motivering van de besluiten. Maar uit de rechtspraak van de Afdeling wordt ook duidelijk dat er sprake is van beleidsvrijheid van de minister.

Veel Nederlanders zijn verplicht zich in wachtdiensten beschikbaar te houden voor oproepen naast hun reguliere werkweek. Volgens een reeks uitspraken van het Europese Hof van Justitie gelden de inactieve uren van deze diensten onder omstandigheden als arbeidstijd, onder andere als de reactietijd na de oproep kort is, of als oproepen veelvuldig voorkomen. In dit artikel wordt betoogd dat bij geschillen hierover meer aandacht moet uitgaan naar het recht op ononderbroken rust na afloop van deze diensten. Anders dan vaak wordt gesteld, kent de Richtlijn wel een derde categorie naast ‘arbeidstijd’ en ‘rusttijd’, namelijk de ‘ononderbroken compenserende rusttijd zonder verplichtingen’. Het recht op ononderbroken rust na een wachtdienst wordt onvoldoende onderkend in het Nederlandse arbeidstijdenrecht. Daardoor is ons recht in strijd met artikel 17 lid 2 en artikel 18 Europese Richtlijn 2003/88, en lopen werknemers met wachtdiensten gezondheidsrisico’s door gebrek aan slaap. Kunnen rechtzoekenden hier iets aan doen?