Deel 2 van een tweeluik.
Sinds de inwerkingtreding van de Wet USB op 1 januari 2020 voert het CJIB de regie op de executieketen. Hierdoor is zicht ontstaan op diverse knelpunten. In dit deel worden de perikelen rondom een bezwaar tegen een omzetting taakstraf besproken vanuit executieperspectief, waarbij ook vooruit wordt gekeken naar nieuwe wetgeving. Voorts wordt stilgestaan bij (het verschil tussen) toezichtsopdrachten in het kader van bijzondere voorwaarden bij een voorwaardelijk strafdeel en de maatregel van artikel 38v Sr. Tot slot wordt aandacht besteed aan de vorderingen tot tenuitvoerlegging van (dadelijk uitvoerbare) algemene of bijzondere voorwaarden (tullen).

De vraag wanneer een gedraging voldoende dicht tegen voltooiing van een delict aanzit om als poging te kunnen worden bestempeld is niet eenvoudig te beantwoorden. Sinds jaar en dag wordt deze beantwoord middels de bekende ‘Cito-formule’: Gedragingen zijn als een begin van uitvoering van het voorgenomen misdrijf aan te merken "als zij naar haar uiterlijke verschijningsvorm moeten worden beschouwd als te zijn gericht op de voltooiing van het misdrijf". Deze formule is echter te algemeen en geeft daarmee onvoldoende richting om in moeilijke zaken te kunnen bepalen of reeds sprake is van zo’n begin van uitvoering. In dit artikel wordt getracht een alternatieve en betere formule voor het pogingsleerstuk te verschaffen. Op grond van m.n. de ratio van de poging, rechtspraak van de Hoge Raad en buitenlands recht is een op het daadplan geënt criterium (inclusief beoordelingsfactoren) geformuleerd dat inhoudt dat een verdachte in subjectief opzicht de ‘Jetzt geht es los’-drempel overschrijdt en in objectief opzicht gedragingen heeft verricht die rechtstreeks zijn gericht op en nauw verbonden zijn met het plegen van het misdrijf qua tijd, plaats en nog te verrichten gedragingen binnen de machtssfeer van de verdachte.

Op 1 maart 2024 is de Aanwijzing slachtoffers in het strafproces in werking getreden. Deze Aanwijzing vervangt de Aanwijzing Slachtofferrechten en bevat nieuwe regels voor de kennisneming van processtukken door slachtoffers. Het Openbaar Ministerie hanteert sindsdien het uitgangspunt dat voor het weigeren van een verzoek tot kennisneming van processtukken door het slachtoffer geen machtiging van de rechter-commissaris is vereist en het slachtoffer tegen deze beslissing geen bezwaar kan maken bij de rechter-commissaris. In deze bijdrage wordt dit standpunt door de auteur betwist aan de hand van wetsgeschiedenis, jurisprudentie en literatuur.

In deze bijdrage wordt een overzicht gegeven van de bevindingen uit mijn proefschrift The Mind in the Courtroom: On the use of forensic mental health reports in judicial decisions about guilt and sentencing in the Netherlands. In dit proefschrift is middels verschillende empirische onderzoeksmethoden de rol van een pro Justitia-rapportage in beslissingen over bewijs en straf onderzocht. Met een systematische literatuurreview, twee experimentele vignetstudies en focusgroepen met strafrechters is gepoogd een eerste inzicht te geven in de complexe besluitvormingsprocessen over bewijs en straf in zaken waarin een Pro Justitia-rapportage aanwezig is.