Digitale gegevensuitwisseling tussen toezicht- en opsporingsinstanties betekent een nieuwe manier van werken. Voor welke vragen staat de uitvoeringspraktijk en is die er klaar voor? En hoe staat het met de wetgeving? In dit artikel staat de praktijk bij de totstandkoming van Inspectieview Milieu centraal. Dit traject is een voorbeeld van hoe het elders gaat of zou kunnen gaan. Maar er is meer nodig… In eerste instantie een brede verkenning naar de manier waarop toezicht en opsporing met elkaar samenwerken en op welke wijze ICT daarbij kan ondersteunen. Een belangrijke vervolgvraag is wat daar wettelijk nog voor nodig is. De uitvoeringspraktijk hoeft daar niet op te wachten. Er kan al gestart worden met een gezamenlijke ‘Gedragscode samenwerking en informatie-uitwisseling toezicht en opsporing’ zodat niemand meer het wiel hoeft uit te vinden.

Willen toezichthouders en bestuursorganen gebruikmaken van big data predictive analytics, dan moeten zij dit doen binnen de daarvoor geldende bestuursrechtelijke en privacyrechtelijke kaders. Zij krijgen te maken met rechtsvragen over beschikbaarheid en bruikbaarheid en – omdat er bij toezicht vrijwel altijd op enig moment sprake zal zijn van een verwerking van persoonsgegevens – de privacywetgeving. In dit artikel komen aan de orde over welke gegevens toezichthouders kunnen en mogen beschikken, welke conclusies zij op basis van big-data-analyses kunnen trekken en hoe in dit alles de belangen van rechtssubjecten kunnen worden gewaarborgd.

Sinds november 2014 is de Europese Centrale Bank de belangrijkste toezichthouder voor de banken in de eurozone. De overdracht van toezichtstaken aan de ECB is opmerkelijk omdat het Verdrag van Maastricht hiervoor – vooral onder Duitse druk – hoge drempels opwierp. Destijds werd overdracht van toezichtstaken ook niet nodig geacht vanwege de harmonisatie van de regulering van banken. De crisis in de eurozone heeft laten zien dat dit echter geen substituut vormde voor centralisatie van het bankentoezicht. Bovendien vertoonde deze regulering ernstige tekortkomingen. Een derde les uit de crisis is dat toezicht op afzonderlijke instellingen onvoldoende is voor het waarborgen van financiële stabiliteit: het geheel is meer dan de som der delen.

Sinds 2012 werkt de onderwijsinspectie samen met leerplichtambtenaren bij toezicht op en handhaving van de leerplichtwet. Een recente uitspraak van de Rechtbank Rotterdam heeft een streep door deze samenwerking gezet. In dit artikel beschrijven de auteurs allereerst de voorgeschiedenis en de context. Vervolgens gaan zij in op de overwegingen die de rechtbank heeft gehad bij het vonnis. Ten slotte bekijken zij wat de mogelijke gevolgen zijn voor samenwerking tussen toezichthouders, ook buiten het onderwijstoezicht.