In deze bijdrage wordt de spanning tussen de eigen verantwoordelijkheid van de sporter en de omvang van de zorgplicht van organisaties in het aansprakelijkheidsrecht behandeld. Hierbij zal de stelling worden ingenomen dat schade opgelopen in zogenaamde niet-contactsportsituaties niet enkel aan de algemene gevaarzettingscriteria moet worden getoetst, maar dat hierbij aan de ‘sportomstandigheid’ speciale waarde moet worden toegekend.

Afdeling 6.5.3 BW (Algemene voorwaarden) heeft in beginsel betrekking op ieder gebruik van algemene voorwaarden. Een belangrijke uitzondering is artikel 6:235 lid 1 BW, waarin aan bedrijven van een bepaalde omvang een beroep op de specifieke vernietigingsgronden bedoeld in de artikelen 6:233 en 234 BW (open norm en informatie- of kennisgevingsplicht) wordt onthouden. Afdeling 6.5.3 BW, in het bijzonder artikel 6:236 BW (zwarte lijst) en artikel 6:237 BW (grijze lijst), is daarnaast letterlijk beperkt tot overeenkomsten met consumenten, maar de betekenis van deze lijsten werkt door in overeenkomsten tussen ondernemers onderling. Beide thema’s worden mede aan de hand van een analyse van rechtspraak behandeld, waarbij de auteurs aanbevelingen voor verdere uitleg formuleren.

Per 1 november 2009 gelden de Algemene Bankvoorwaarden 2009, die de Algemene Bankvoorwaarden 1995 vervangen. De Algemene Bankvoorwaarden 2009 bevatten een modernisering ten opzichte van de voorwaarden uit 1995. Er is rekening gehouden met de bepalingen van titel 7.7B BW. Opmerkelijk is voorts de schrapping van de aansprakelijkheidsbeperking. De belangrijkste onderdelen uit de Algemene Bankvoorwaarden 1995 zijn niet gewijzigd, zodat de onder die voorwaarden gewezen rechtspraak haar gelding blijft behouden. De reikwijdte van de voorwaarden is evenwel beperkt, omdat de specifieke bankproducten hun eigen voorwaarden kennen die boven de algemene bankvoorwaarden prevaleren.

Sinds het arrest van het Europese hof van Justitie Pannon (HvJ EU 4 juni 2009, C-243/08 (Pannon), NJ 2009, 395 m.nt. Mok) is duidelijk dat de nationale rechter gehouden is tot een ambtshalve toetsing van een beding in een consumentenovereenkomst, zodra hij feitelijk en rechtens over de voor de toetsing noodzakelijke gegevens beschikt. Het HvJ EU heeft echter nog niet aangegeven wanneer de rechter geacht moet worden om over deze voor de beoordeling noodzakelijke gegevens te beschikken. Die vraag staat ondermeer centraal in een conclusie die advocaat-generaal Trstenjak heeft genomen in een zaak waarover het HvJ EU nog dient te beslissen.
Auteurs stellen – in het licht van het bovenstaande – in hun artikel het arrest van de Hoge Raad van 23 april 2010 centraal (HR 23 april 2010, LJN BL6024 (X/Fortis AG)). In dat arrest oordeelde de Hoge Raad dat het hof een polisvoorwaarde niet ambtshalve hoefde te toetsen. Auteurs concluderen aan de hand van diverse arresten van het HvJ EU – waaronder ook het recente arrest van 3 juni 2010 (C-484/08) – dat dat oordeel van de Hoge Raad in het licht van de Europese rechtspraak bevreemdt. Dit geldt temeer nu de nationale rechters er volgens de auteurs te weinig oog voor hebben gehad dat ook de kwalificatie algemene voorwaarde of kernbeding als voorvraag in het kader van de – ambtshalve – toetsing had moeten worden meegenomen.