Samenvatting

Dit artikel beschrijft de mogelijkheden van de kantonrechter om formele wetten te toetsen aan onder meer de Grondwet. De aanleiding is een kortgeding vonnis van de kantonrechter.
De kantonrechter oordeelde in kort geding tot schorsing van de wet Controle Valutaverkeer en Transactiekantoren. De schorsing zou van toepassing zijn totdat het Constitutioneel Hof een besluit neemt over de grondwettigheid van deze wet. Het oordeel tot schorsing is gebaseerd op de constatering dat bij de totstandkoming niet de door de Grondwet voorgeschreven procedure is gevolgd. Dit is een voorbeeld van formele toetsing.
Dit artikel geeft aan dat het grondwettelijk primaat van de wetgever met zich brengt dat de rechter niet bevoegd is tot formele toetsing van wetten. Ook het CH mag niet formeel toetsen. Daarnaast is het de rechter niet toegestaan de rechtskracht van de wet – buiten het concrete geval – als zodanig aan te tasten. Dit heet abstracte toetsing. Wel is de rechter bevoegd in een concreet geval de wet buiten toepassing te laten indien er sprake zou zijn strijdigheid met grondwettelijk geregelde grondrechten. Een verdere ontwikkeling van het leerstuk van concrete toetsing en de onrechtmatige overheidsdaad kan de rechter in gevallen als deze soelaas bieden om een onrechtmatig handelende wetgever, tot orde te roepen.