Samenvatting

Begin januari 2021 besloten Facebook en Twitter tot tijdelijke respectievelijk permanente schorsing van het Donald Trump-account naar aanleiding van ophitsende uitingen rondom de aanval op het Capitool. Sindsdien is ‘deplatforming’ onderwerp van verhit maatschappelijk debat, waarbij regelmatig het woord censuur in de mond wordt genomen onder verwijzing naar de belangrijke maatschappelijke rol van socialemediaplatforms in het publieke debat. ‘Deplatforming’ speelt niet alleen in de VS; in Nederland is een reeks uitspraken gedaan over verwijdering van desinformatie door socialemediaplatforms, onder andere tussen Forum voor Democratie e.a. en YouTube. In al die zaken ging het om uitingen over Covid-19 in strijd met de officiële overheidsinformatie, die als desinformatie gekwalificeerd werden. Met een beroep op de vrijheid van meningsuiting (artikel 10 EVRM) werd door eisers gevorderd de uitingen weer terug te plaatsen. Echter, alleen in uitzonderlijke gevallen heeft artikel 10 EVRM rechtstreekse werking in de verhouding tussen burgers of bedrijven onderling (horizontale werking). Desondanks kunnen grondrechten wel degelijk doorwerken in de privaatrechtelijke rechtsverhouding via de open normen van het privaatrecht, zoals de (aanvullende werking van de) redelijkheid en billijkheid. De recente ‘verwijderingsrechtspraak’ van de Nederlandse rechter vormt daarvan een interessant voorbeeld en loopt bovendien vooruit op toekomstige regulering van online platforms via de Digital Services Act.