-
Inleiding
In de afgelopen decennia is het mondiale economische en geopolitieke landschap in belangrijke mate veranderd hetgeen onder meer kan worden toegeschreven aan ontwikkelingen en processen zoals: economische globalisering, informatietechnologie en kunstmatige intelligentie, covid 19, de oorlog in Oekraïne, de opkomst van China als een grootmacht, opkomende economieën in het globale zuiden.
Volgens de Vice Voorzitter van de EU Commissie heeft de snelle transformatie van de ‘distribution of power’ in de wereld ertoe geleid dat na de bipolaire periode (1945-1989) en de unipolaire periode (1989-2008) thans een periode van ‘complex multipolarity’ zijn intrede heeft gedaan.
Gesteld wordt verder dat de mondiale economische orde uit drie polen bestaat, namelijk Amerika, China en de EU maar in politiek opzicht is ‘the world structure’ gecompliceerd.
In dit verband wordt gewezen op:‘Emergence’ van Amerikaans-Chinese bipolariteit die in toenemende mate ‘is structuring the world system’.
Het bestaan van sterke regionale politieke en militaire actoren die geen mondiale economische machten zijn.
Organisaties zoals de EU die in economisch opzicht sterk zijn maar ‘who are political poles in the making’.1x Michael Peters, The Emerging Multipolar World Order, 5 december 2022.
-
BRICS, opkomende economieën en andere landen in het globale zuiden
Het hedendaagse geopolitieke landschap wordt niet alleen gekenmerkt door spanningen tussen Amerika en zijn rivalen China en Rusland maar ook door de opkomst van China als wereldmacht en door verschuivingen van vooral economische macht naar een aantal middeninkomens en andere landen in het globale zuiden.
De rol en invloed van laatstgenoemde landen gaat terug naar de NonAligned Movement (NAM) en de Groep van 77 (G77) die thans 134 landen telt. De G77 werd in 1964 opgericht als onderhandelingsorgaan van de ontwikkelingslanden om o.a. hun collectieve economische en politieke belangen te behartigen zoals de noodzaak van een Nieuwe Internationale Economische Orde en het bevorderen van Zuid Zuid-samenwerking.
Tijdens de recente Summit van de G77 in Havana, Cuba werden verschillende uitdagingen waarmede de wereld wordt geconfronteerd, besproken.
De G77 Summit werd ook bijgewoond door de persoonlijke afgezant van de Chinese President Xi Jinping die in zijn rede zei ‘…China will always be part of the developing world and a member of the global south, no matter how advanced it becomes…’2x The Economist, ‘China, leader of the Global South?’, 23 september 2022.
Door de Regeringsleiders van de G77 werd een Verklaring goedgekeurd over ‘current development challenges’, waarin onder meer de President van de 80ste Algemene Vergadering van de VN wordt uitgenodigd om een ‘high level event on science and innovation for development’ bijeen te roepen.3x Para 44 G77 Declaration Havana, september 2023.
Begin 2000 vormden de opkomende economieën: Brazilië, Rusland, India en China de BRIC en reeds tijdens de eerste Summit in 2009 in Yekaterinburg (Rusland), die bijgewoond werd door Premier Manmohan Singh (India) President Lula da Silva (Brazilië) President Hu Jintao (China) en President Dmitri Medevev (Rusland) werd aangedrongen op het bereiken van een democratische en rechtvaardige multipolaire wereld orde, gebaseerd op internationaal recht, gelijkheid, wederzijds respect, samenwerking, gecoördineerde acties, en collectieve besluitvorming van alle staten.4x Para 12, Joint Statement.
Tijdens de tweede Summit in Brazilië (2010) werd BRIC uitgebreid met Zuid-Afrika en werd BRICS, in navolging van de eerste Summit in bijna alle Verklaringen van BRICS (eveneens de 2023 Johannesburg Verklaring), de noodzaak en het belang benadrukt van:5x BRICS, 15th Summit Declaration Johannesburg, South Africa, augustus 2023.hervorming van de VN en andere Internationale Organisaties;
de totstandkoming van niet-discriminatoire op regels gebaseerde handelssystemen;
verandering en versterking van de werking van mondiaal bestuur;
het waarborgen van vrede, veiligheid en stabiliteit;
het beschermen van mensenrechten;
ontwikkeling en gebruik van IT en AI;
samenwerking met de G20 en andere organisaties;
bespoediging van de uitvoering van Agenda 2030 voor duurzame ontwikkelingen en andere nationale, regionale en internationale kwesties.
Tijdens de zesde BRICS Summit in Fortaleza (Brazilië) werd door de vijf BRICS-landen besloten tot oprichting van de New Development Bank met het doel ‘mobilizing for infrastructure and sustainable development projects’, alsmede instelling van de Contingent Reserve Arrangement.6x Para 12 en 13 Fortaleza Declaration. -
De vijftiende Summit in Johannesburg en BRICS’ toekomstperspectieven
Ter voorbereiding van de BRICS Summit in Johannesburg vond in juni 2023 (Kaapstad) de gebruikelijke Ministersbijeenkomst plaats waarbij door verschillende Ministers relevante onderwerpen werden besproken, die tijdens de Summit in Johannesburg aan de orde komen, zoals de hervorming van Internationale organisaties, effectief mondiaal bestuur, het streven naar een multipolaire wereldorde en andere nationale, regionale en mondiale kwesties.
‘Our gathering must send out a strong message that the world is multipolar, that it is rebalancing, and that old ways cannot address new situations.’7x Minister S. Jaishanker, Opening remarks at BRICS Foreign Ministers meeting, juni 2023.
Tijdens de BRICS Summit in augustus 2023 werd beslist dat BRICS met ingang van 1 januari 2024 zal worden uitgebreid met de volgende landen: Argentinië, Saudi-Arabië, United Arab Emirates, Iran, Egypte en Ethiopië.
BRICS is een heterogene coalitie en bestaat uit democratische en autocratische regimes alsmede monarchieën en vormt een gelijkwaardig partnerschap ondanks onderlinge verschillen en strategische belangen.
Over het algemeen kan worden gesteld dat BRICS alles in het werk zal stellen om vertrouwen tussen de BRICS-landen te verdiepen en de samenwerking met andere landen en organisaties te versterken. Om deze doelen te kunnen verwezenlijken zal echter rekening dienen te worden gehouden met feiten zoals:de dominante positie van China, zie onderstaande GDP-cijfers:8x Economics Observatory, where next and which impact on the global economy, 20 oktober 2022.
China $18 trillioen;
India $3.2 trillioen;
Rusland $1.8 trillioen;
Brazilië $1.6 trillioen;
Zuid-Afrika $400 billlioen;
onopgeloste regionale conflicten;
onderlinge afhankelijkheden zoals handelsrelaties en toelevering ketens;
het bereiken van consensus over mondiale uitdagingen zoals klimaatverandering;
de rivaliteit tussen Amerika en China.
De verdeling van ‘power capabilities’ zoals totale bevolking, territoriale omvang, bezit van natuurlijke hulpbronnen, economische en militaire macht, politieke stabiliteit enz., vormen de basis voor het aantal grote mogendheden.9x Andrea Eduardo Varisco, Towards a multipolar international system, which prospects for global peace, 3 juni 2012.
Op grond hiervan blijft Amerika aan de top van de mondiale macht hiërarchie. China’s economische macht kan gelijkgesteld worden met die van Amerika maar op andere dimensies van macht heeft China nog achterstand.
In de afgelopen 40 jaren hebben de betrekkingen tussen Amerika en China geleid tot Amerika’s unipolaire ‘triumphalism’ en China’s opkomst als een superpower. Ondanks allerlei strubbelingen hebben beide landen bijgedragen aan vrede, welvaart en vooruitgang.
China’s strategie is gericht op handhaving van zijn sterke positie binnen de BRICS, alsmede versterking van zijn relaties met andere landen en organisaties zoals de G-20, de Shanghai Cooperation Council, en de Regional Comprehensive Economic Partnership.
Van Amerikaanse zijde worden de betrekkingen, vooral in de Asia Pacific region, geïntensiveerd met de bedoeling de Chinese invloed te beperken, blijkens onder andere:10x Carnergie Endowment for International Peace, S. Patrick & E. Klein, United Nations Divided World, 28 september 2023.het aangaan van een defensie overeenkomst met Australië en Engeland (AUKUS);
versterking van veiligheid samenwerking met Japan en Zuid Korea (augustus 2023);
verdieping relaties met India tijdens bezoek van Premier Modi aan Amerika (juni 2023);
uitbreiding samenwerking met Australië, India en Japan (QUAD);
beschikbaarstelling van $600 miljard voor mondiale infrastructuur en investeringen.
-
Conclusie
De huidige relaties tussen Amerika en China zijn thans niet stabiel maar van beide kanten worden via dialoog, diplomatie en contacten gepoogd ernstige confrontaties te vermijden; en zoals het zich laat aanzien, kan de strategische rivaliteit nog voortduren.
‘It is predictable that China and the US the two largest economies in the world, will continue to be in a long strategic rivalry, since it is shaped and driven by external and internal systematic and structural forces.’11x Revista Brasileira de Politica Nacional, China-US Rivalry a New Cold War or Capitalism’s Intra-Core Competition (64-1), 2021.
Volgens Jake Sullivan, National Security Advisor van Amerika, is BRICS geen geopolitieke rivaal van Amerika. Behalve rivaliteit en spanningen met China en Rusland zijn de betrekkingen met de overige landen van BRICS [na uitbreiding] over het algemeen niet anti-Amerikaans.
‘The need to strengthen and renew relationships with allies has never been more important.The emerging world might be multipolar, but some poles will be closer than others.’12x Atlantic Council, BRICS is Doubling its membership, Is the Blow a New Rival for the G-7?, 4 augustus 2023.
BRICS heeft zich vanaf 2009 ontwikkeld als een forum voor dialoog, open en constructieve samenwerking waarbij de belangen vanuit ‘the global south’s perspectives’ worden behartigd.
Ondanks verschil in politiek en economisch gewicht tussen de lidlanden, wordt voorspeld dat BRICS na de uitbreiding een ‘even more powerful’ geopolitieke coalitie kan worden en de overgang naar een multipolaire wereld kan of zal (?) bespoedigen. -
1 Michael Peters, The Emerging Multipolar World Order, 5 december 2022.
-
2 The Economist, ‘China, leader of the Global South?’, 23 september 2022.
-
3 Para 44 G77 Declaration Havana, september 2023.
-
4 Para 12, Joint Statement.
-
5 BRICS, 15th Summit Declaration Johannesburg, South Africa, augustus 2023.
-
6 Para 12 en 13 Fortaleza Declaration.
-
7 Minister S. Jaishanker, Opening remarks at BRICS Foreign Ministers meeting, juni 2023.
-
8 Economics Observatory, where next and which impact on the global economy, 20 oktober 2022.
-
9 Andrea Eduardo Varisco, Towards a multipolar international system, which prospects for global peace, 3 juni 2012.
-
10 Carnergie Endowment for International Peace, S. Patrick & E. Klein, United Nations Divided World, 28 september 2023.
-
11 Revista Brasileira de Politica Nacional, China-US Rivalry a New Cold War or Capitalism’s Intra-Core Competition (64-1), 2021.
-
12 Atlantic Council, BRICS is Doubling its membership, Is the Blow a New Rival for the G-7?, 4 augustus 2023.
Surinaams Juristenblad |
|
Opinie | De vijftiende Johannesburg BRICS Summit (2023). De groei naar een multipolaire Wereld Orde |
Trefwoorden | BRICS, multipolaire wereldorde, Amerika-China rivaliteit, global south, G77 |
Auteurs | Kriesnadath Nandoe |
DOI | 10.5553/SJB/056266842023060003016 |
Toon PDF Toon volledige grootte Samenvatting Auteursinformatie Statistiek Citeerwijze |
Dit artikel is 10 keer geraadpleegd. |
Dit artikel is 8 keer gedownload. |
Kriesnadath Nandoe, 'De vijftiende Johannesburg BRICS Summit (2023). De groei naar een multipolaire Wereld Orde', Surinaams Juristenblad Aflevering 3 2023, DOI: 10.5553/SJB/056266842023060003016
In de afgelopen decennia is het mondiale economische, en geopolitieke landschap in belangrijke mate veranderd mede door de rol en invloed van de opkomende economieën van Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika. In 2009 vormden deze opkomende grootmachten de BRICS die tijdens hun Summits constant hebben aangedrongen op de totstandkoming van een multipolaire wereldorde. Tijdens de zesde BRICS Summit in Fortaleza, Brazilië werd besloten tot oprichting van de New Development Bank en de Contingent Reserve Arrangement. - hervorming van de VN en andere internationale organisaties; - de totstandkoming van niet discriminatoire regels gebaseerde handelssystemen; - verandering en versterking van de werking van mondiaal bestuur; - het beschermen van mensenrechten; - ontwikkeling en gebruik van IT en AI; - bespoediging van de uitvoering van Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling en andere nationale, regionale en internationale kwesties.
|