In deze bijdrage laten de auteurs zien dat financiële problemen kunnen ontstaan of cumuleren in verschillende fasen van het strafproces, wat kan resulteren in een neerwaartse spiraal van financiële problemen, criminaliteit en bestraffing

Dit artikel gaat op exploratieve wijze in op de rol van armoede en sociaaleconomische ongelijkheden bij de inzet van het Nederlandse strafrecht. Wanneer kan ogenschijnlijk neutrale criminalisering sociaaleconomische ongelijkheden in de hand werken en mensen in armoede verder benadelen – denk aan bedel- en buitenslaapverboden – en welke rol spelen mensenrechten daarbij? Daarnaast wordt gekeken naar een mogelijke positieve rol voor het strafrecht om sociaaleconomisch kwetsbaren te beschermen, zoals door het tegengaan van haatmisdrijven (hate crime) op grond van sociaaleconomische positie.

In deze bijdrage bespreekt de auteur drie aspecten van witteboordencriminaliteit die verbandhouden met het beeld dat er sprake is van klassenjustitie in deze context. De auteur betoogt dat de bijzonderheden die gepaard gaan met de strafrechtelijke aanpak van financieel-economische delicten meebrengen dat voorzichtigheid geboden is bij de beantwoording van de vraag of in de corporate context sprake is van klassenjustitie.

Deze bijdrage geeft inzicht in mechanismen die ten grondslag liggen aan ongelijkheden in besluitvorming in de jeugdstrafrechtsketen. Aan de hand van bevindingen uit focusgroepen en interviews met professionals uit de jeugdstrafrechtspraktijk, gecombineerd met kennis uit eerder onderzoek, schetst deze bijdrage de contouren van een overkoepelend analytisch kader voor het identificeren en duiden van onderliggende mechanismen van ongelijkheden in jeugdstrafrechtelijke beslissingen. Het gepresenteerde kader biedt concrete aanknopingspunten voor verder wetenschappelijk onderzoek, alsook voor de aanpak van ongelijkheden in de (jeugd)strafrechtspleging.

Risicotaxatie-instrumenten (gestandaardiseerde en wetenschappelijk onderbouwde tools die worden gebruikt om de waarschijnlijkheid te bepalen dat een individu opnieuw een delict zal plegen) worden in de Nederlandse strafrechtsketen in toenemende mate gebruikt ter onderbouwing van beslissingen over de oplegging en tenuitvoerlegging van sancties. In het wetenschappelijke debat bestaat echter discussie over de nauwkeurigheid en rechtvaardigheid van risicotaxaties. Daarbij gaat het onder meer om de vraag of risico-inschattingen, en de daarvoor gebruikte methoden, kunnen bijdragen aan ongelijkheden in de strafrechtsketen, bijvoorbeeld voor (etnische) minderheidsgroepen.

Dit artikel bespreekt de implicaties die positieve verplichtingen vanuit het EVRM hebben voor het strafrechtelijke antwoord op gendergerelateerd geweld tegen vrouwen. Na een schets van de achtergrond van positieve verplichtingen, alsmede een indeling van verschillende typen positieve verplichtingen, beschrijven de auteurs de verplichtingen die het EHRM tot nu toe heeft geformuleerd inzake de (strafrechtelijke) aanpak van intiem partnergeweld en seksueel geweld. Vervolgens wordt ingegaan op de rol die gendersensitiviteit dient te spelen in het strafrecht en welke gevolgen te verwachten zijn voor de Nederlandse praktijk.

Sinds 1 juli 2024 is seksuele intimidatie strafbaar gesteld in artikel 429ter Sr. Deze strafbaarstelling is de eerste nationale strafbaarstelling. Dit artikel is opgenomen in Titel II van het Derde Boek van het Wetboek van Strafrecht. Daarin staan de overtredingen betreffende de openbare orde. Daaruit kan worden opgemaakt dat openbare orde het door de strafbaarstelling van seksuele intimidatie te beschermen belang is. In dit artikel wordt besproken welke gevolgen de positionering van dit artikel onder deze titel heeft voor de interpretatie van deze strafbaarstelling.

Wat moet en vermag het strafrecht bij de aanpak van ongelijkheid en discriminatie? Deze vraag is actueel, vooral in relatie tot wat wordt aangeduid als ‘haatmisdrijven’, ‘gendergerelateerd geweld’ en ‘femicide’. Dit artikel vormt een weergave en voortzetting van de discussie die de auteurs hierover met elkaar hebben gevoerd tijdens het congres ‘Ongelijkheid en de strafrechtspleging’ op 22 maart 2024 aan de Universiteit Leiden.